Яқинда бир танишим Самарқанд шаҳридан кўп қаватли уйлардан квартира сотиб олди

Савол: Яқинда бир танишим Самарқанд шаҳридан кўп қаватли уйлардан квартира сотиб олди. Барча ҳужжатлар расмийлаштирилгач, кўчиб бориб қараса, хона ичидаги айрим жиҳозлар йўқ экан. Айтингчи, уйни сотиб олишда нималарга эътибор қаратиш лозим?

Ойбек Буранов, Тайлоқ тумани.

Жавоб:- Кўчмас мулк олди-сотдиси даврида тарафлар барча жиҳатларни эътиборга олмагани учун кейинчалик турли даъво-эътирозлар келиб чиқади. Масалан, аксарият ҳолларда квартира хариди закалат сифатида майян сумма берилганлиги тўғрисида тилхат ёзилади. Аммо мазкур ҳужжатда энг муҳим шартлар – сотиб олинаётган кўчмас мулкнинг умумий қиймати, олди-сотди шартномаси ва уни нотариал тасдиқлаш санаси белгиланмайди.

Ваҳоланки, икки ўртада келишмовчилик пайдо бўлмаслиги учун дастлабки келишув (закалат тўғрисидаги тилхат)да ҳам сотувчининг квартирани бошқа шахсга сотиш учун зарур ҳужжатлар пакетини муайян муддатда йиғиш ва нотариал идорага квартира мулкдорлари ва унда прописка қилинган бошқа вояга етган шахслар барчасини зарур ҳужжатлар билан ҳозир бўлишини таъминлаш бўйича мажбуриятлар кўрсатилса мақсадга мувофиқ. Шунингдек, унда сотувчининг электр энергияси, табиий газ, иссиқ ва совуқ сувдан фойдаланганлик дафтарчалари, квартирани бўшатиш, калитларни бериш, рўйхатдан чиқиш вақтини, харидорнинг квартира қиймати қолган қисмини қандай муддатларда тўлаш мажбуриятини ҳам аниқ акс эттириш зарур.

Турар жойни кўрганда мавжуд бўлган буюм ёки жиҳозлар кўчиб кирганда ўзгариб қолиши ёки умуман бўлмаслигининг олдини олиш учун келишувга мувофиқ қолдирилган ашёлар суратини битимга илова қилиб, расмийлаштирган маъқул.

Саволга Тайлоқ туман 1-сон ДНИ нотариуси Ф.Валиходжаев жавоб берди.

Савол: Васийлик ва ҳомийлик тўғрисида кўп эшитамиз, лекин уларнинг бир-биридан фарқи ва кимларга тайинланишини билмаймиз. Шу ҳақда тушунча берсангиз.

Зилола Абдуазимова, Самарқанд шаҳри.

Жавоб: Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 30-моддасига кўра, руҳий касаллиги ёки ақлий заифлиги оқибатида ўз хатти-ҳаракатларининг аҳамиятини тушунча олмайдиган ёки уларни бошқара олмайдиган фуқарони суд қонун ҳужжатларида белгилаб қўйилган тартибда “муомалага лаёқатсиз” деб топиши мумкин. Бундай ҳолатда фуқарога васийлик белгиланади.

Муомалага лаёқатсиз деб топилган фуқаро номидан битимларни унинг васийи амалга оширади. Фуқаронинг муомалага лаёқатсиз деб топилишига сабаб бўлган асослар бекор бўлса, суд уни муомалага лаёқатли деб топади ва унга белгиланган васийликни бекор қилади.

Фуқаролик кодексининг 31-моддасига мувофиқ, спиртли ичимликларни муттасил равишда истеъмол қилиши натижасида ўз оиласини оғир моддий аҳволга солиб қўяётганфуқаронинг муомала лаёқати суд томонидан қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда чеклаб қўйилиши мумкин. Унга ҳомийлик белгиланади. Бундай фуқаро фақат майда маиший битимларни мустақил тузиш ҳуқуқига эга. У бошқа битимларни ҳомийнинг розилиги билангина тузиши, шунингдек, иш ҳақи, пенсия ва бошқа даромадлар олиши ҳамда уларни тасарруф этиши мумкин. Лекин бундай фуқаро ўзи тузган битимлар бўйича ва етказилган зарари учун мустақил равишда мулкий жавобгар ҳисобланади.

Фуқаронинг муомала лаёқати чекланишига сабаб бўлган асослар бекор бўлса, суд унинг муомала лаёқатини чеклашни бекор қилади ҳамда фуқарога белгиланган ҳомийлик суд қарори асосида бекор қилинади.

Саволга Самарқанд вилоят ФҲДЁ архиви мудираси М.Куканянц жавоб берди.